Toen Albrecht Dürer vijfhonderd jaar geleden een houtsnede van een Rhinoceros vervaardigde had hij niet kunnen bevroeden dat het werk ooit nog eens aanleiding zou kunnen zijn voor een levendige discussie rondom de gespannen voet waarmee feit en fictie zich tegenwoordig tot elkaar verhouden. Voor deze prent had Dürer zich uitsluitend gebaseerd op een handvol losse beschrijvingen en een schets van een onbekend kunstenaar. Niemand die destijds twijfelde aan de ogenschijnlijke nauwgezetheid waarmee Dürer deze exotische diersoort zou hebben weergegeven.
In de eeuwen die volgden groeide de populariteit van het quasi-documentaire beeld en zou het zelfs een grote invloed uitoefenen op de kunsten. Zo was dit vroege voorbeeld van een ogenschijnlijk natuurgetrouwe, maar feitelijk op fictie berustende voorstelling onomkeerbaar onderdeel geworden van ons visuele geheugen.
Beeldend kunstenaar Daan Paans hangt zijn project op aan dit soort blinde vlekken van de visuele geschiedschrijving; met de onderzoekende geest van een wetenschapper beoogt hij in de ruimste zin de vertekenende mechanismen van beeldvorming tegen te gaan. Dat doet hij onder meer door naar aanleiding van bestaande beelden uit verleden, heden én toekomst ’tegenbeelden’ te produceren die impliciet uitspraken doen over de dubbelzinnigheid waarmee de oorspronkelijke beelden zich omkleden.
Voor Rhinoceros fotografeerde Paans denkbeeldige archetypen uit de wereld van de natuur, wetenschap en science fiction. Stuk voor stuk werden deze foto’s door Paans minutieus gemodelleerd naar sprekende voorstellingen die onze waarneming destijds inkleurden (in het verleden), onze waarneming tegenwoordig inkleuren (in het heden) en onze waarneming straks zullen inkleuren (in de toekomst).
De drie case-studies op deze tentoonstelling verdelen zich over deze drie tijdzones en omvatten respectievelijk de volgende onderwerpen; een ongerept oerbos met fauna uit lang vervlogen tijden (gemodelleerd naar een 19e-eeuwse gravure die de aarde vóór de mensheid toont), de wederopstanding van de hypermoderne oer-os (verwijzend naar de uitgestorven Auroch op de grottekeningen van Lascaux) en een 3d-vormstudie naar de meteoriet als artefact (ontleend aan de toekomstvisie van science fiction films). Door toedoen van de complexe en gelaagde dwarsverbanden tussen waarneming, tijd, fictie en wetenschap gaan Paans’ foto’s duizelingwekkend met elkaar rondzingen.

When Albrecht Dürer produced a woodcarving of a rhinoceros five hundred years ago he could never have imagined that it would be cause for the lively debate about the odds at which fact and fiction are now related. Dürer relied exclusively on a handful of written descriptions and one sketch by an unknown
artist to produce this print. At that time no one doubted the apparent accuracy with which Dürer depicted this exotic species. In the following century this quasi-documentary image became increasingly popular and would eventually have quite an impact within the arts. Subsequently, this early example of a seemingly realistic representation that is in fact resignedly based on speculation became a lasting part of our visual memory.
Visual artist Daan Paans explores these blind spots in our visual historiography: with the inquisitive mind of a scientist, he aims to undo the distorting mechanisms of image making. He does this by producing ‘counter-images’ in response to images from the past, present and future with which he implicitly discloses the contradictory nature in which the original images present themselves.
For the work Rhinoceros, Paans photographed hypothetical archetypes from the natural, scientific, and science-fiction world. One by one Paans meticulously modelled each of these photographs from the striking representations that had coloured our perception at the time (in the past), that nowadays colour our perception (in the present), and will soon colour our perception (in the future).
The three case studies in this exhibition represent each of these timeframes and include the following topics respectively: a pristine rainforest with fauna from a bygone age (modelled after a 19th century engraving showing the earth before mankind), the resurrection of aurochs in contemporary times (referring to the extinct aurochs depicted in the cave paintings of Lascaux) and a 3D study of the form of a meteorite as an artefact (derived from visions of the future in science fiction films). Through these complex, layered links between perception, time, fiction and science, Paans’ photographs dizzily dance circles around one another.