tentoonstelling-krista

Krista van der Niet – Koen Hauser – Edwin Deen | a bunch of metaphysical connections

26 mei – 7 juli 2013

Het werk van Krista Van der Niet, Edwin Deen en Koen Hauser appelleert aan onze esthetische ervaring. Het is mooi, en associatief past het erg goed bij elkaar. Dat zou op zich al een prachtige reden zijn om een tentoonstelling samen te stellen, een presentatie waarin hun werk elkaar complementeert. Het is echter nog boeiender om te zien hoe hun uiteenlopende werkmethodes en disciplines elkaar beroeren en hoe hun werk elkaar vindt in de aansturing op een bovenzintuiglijke ervaring. Zo kunnen in de werken van Van der Niet futiliteiten een eigenwaarde krijgen, verhaalt Hauser in de tussenruimten van een beeldsequentie en kan in het werk van Deen de meerwaarde van een georchestreerd collectief voelbaar worden.

Het werk van Krista van der Niet ontstaat vanuit een dromerige geestesgesteldheid, waarbij haar verbeelding de dingen om haar heen tot leven brengt. Vanuit stilstand en totale rust kijkt ze naar kleine alledaagse objecten die ons terloops lijken te omringen en waar wij met onze gedachten aan voorbij gaan. Krista blijft op die momenten juist stil staan. Ze lijkt op de lichtheid van de dingen mee te drijven en de schoonheid van het pure object te willen vatten. Op deze momenten ontstaan haar ideeën en maakt ze op een ogenschijnlijk beredeneerde manier schetsen van bezielde sculpturen die een ode zijn aan het object. Tijdens het maakproces gaan objecten een synergie met elkaar aan, krijgen een metafysische betekenislaag of botsen dusdanig dat je ze in een totaal ander context gaat zien.

Hier worden haar fijngevoelige kwaliteiten op het gebied van compositie, kleur en verhouding zeer duidelijk zichtbaar. Ze kneedt en stileert de kleinste details waardoor een helderheid en directheid van het beeld wordt bereikt. In al die helderheid wordt het beeld tijdloos en tegelijkertijd toegankelijk. Om haar perceptie overdraagbaar te maken is zij de sturende factor in de kijkrichting van de toeschouwer. Op dit punt wordt de beeldhouwer fotograaf en sta je samen met haar stil.

De sculpturale en monumentale kwaliteit van het werk loopt door in de manier waarop zij het formaat en de textuur van haar prints en lijsten behandelt. Het zijn wezenlijke onderdelen in de overdracht van haar werk. Een lijst is niet alleen een bescherming, maar ook een mogelijkheid om de aandacht en liefde voor het gemaakte beeld verder tot uitdrukking te brengen. De beeltenis krijgt hierdoor nog meer waarde.
Zelf zegt ze dat ze geen gewichtige belangrijke boodschap communiceert, maar daar kun je over redetwisten. De temporisatie en de oase van rust, die je tegemoet komt wanneer je haar werk bekijkt, zorgt voor onthaasting en confronteert je met je onoplettendheid en ongeduld. Het is een scherprechter die je besluipt, en je laat weten dat het moeilijk is om vanuit jezelf dingen op waarde te schatten.

Krista stelde in de afgelopen jaren op verschillende nationale en internationale podia tentoon waaronder Foam, het Bijbels Museum, Cobra Museum, Coming Soon Galerie (Frankrijk), ACF Amsterdam en Buitenplaats Beeckestijn. Ze werkt(e) in opdracht voor onder andere VPRO-Gids, KesselsKramer, Stadsschouwburg Journaal, Stadsschouwburg Utrecht, Theater aan het Spui, Volkskrant Magazine en Arts Holland Magazine.

Het werk van Edwin Deen sluit in essentie goed aan bij het werk van Krista van der Niet, het kent echter een andere verschijningsvorm. In gracieuze en visueel aantrekkelijke installaties, sculpturen en werken gebaseerd op experiment wordt zijn interesse in het psychische proces rondom de betekenisgeving van alledaagse objecten en basismaterialen inzichtelijk.

Edwin is een moderne jutter; het verzamelen van trivia en aanleggen van collecties zijn een wezenlijk onderdeel van zijn werkmethode. In zijn verzamelingen van futiele objecten krijgt ieder onderdeel zijn meerwaarde door de nieuwe context waarin ze worden geplaatst. Niet alleen doordat hij het geheel (de verzameling) presenteert in een kunstruimte waar de toeschouwer ‘op zijn hoede is voor betekenis’, maar vooral doordat de verzameling de schoonheid van ieder onderdeel bekrachtigt. Hier en daar grijpt hij in door het verwijderen van informatiedragers van de producten waardoor het eerder genoemde basismateriaal een pure vorm blijkt te hebben. Het versterkt de mogelijke vergelijking van de waarde of betekenis van een object in verschillende contexten.
Voor de tentoonstelling bij LhGWR maakt Deen onder andere een ‘Local Collection’. De omgeving van LhGWR wordt binnenstebuiten gehaald op zoek naar een plaatsgebonden verzameling.

Ook toont hij enkele eerder gemaakte Local Collections. Met het presenteren van deze verzameling verzamelingen ontstaat een nieuwe gelaagdheid in de context van de trivia.
Naast zijn installaties en sculpturen maakt Deen ook werk gebaseerd op experiment, waarbij hij kwaliteiten van objecten vanuit een natuurkundig perspectief benadert. Deen beoogt een transformatie plaats te laten vinden die zowel fysisch als visueel is. Het exacte resultaat van deze experimenten staat nooit vast, van tijd tot tijd mislukken ze zelfs. Het doel is een esthetisch resultaat te verkrijgen, en zo de beeldende kwaliteit van het experiment op te zoeken. Tegelijkertijd streeft hij er ook naar om het publiek te laten zien waar hij verborgen talenten van een object denkt te herkennen.
Edwin Deen studeerde af aan de Gerrit Rietveld Academie in 2009 waar hij sinds 2011 als docent en mentor werkzaam is in het basisjaar. Met zijn eindexamenwerk won hij de Art Olive Award 2009 en een jaar later ontving hij ook de Crazy Curators Award voor een serie kleine installaties. In de afgelopen paar jaar stelde hij tentoon bij onder andere W139, Galerie Juliètte Jongma, Museum Beeckestijn, Ampelhaus (Oranienbaum), Studio Zeta (Milaan) en Galeria Fundacja Atelier (Warschau).

Fotograaf en beeldend kunstenaar Koen Hauser staat al geruime tijd bekend om zijn bijzondere mix van werken die zich manifesteert in het domein van de beeldende kunst, mode en toegepaste fotografie. De benadering van zijn werk varieert van puur esthetisch tot zeer conceptueel, waarbij hij veelvuldig verwijst naar de iconische beeldtaal van historische fotografie. Samen met zijn gevoel voor styling en zijn liefde voor het mysterieuze en vervreemdende vormt dit de kern van zijn oeuvre, dat een specifieke metafysische dimensie heeft.
Hauser’s liefde voor verzamelingen kent een grote gelijkenis met die van Deen. Ook in Hauser’s werk gaan losse elementen een dialoog met elkaar aan. Waar Deen ingaat op de relatie tussen de objecten en op de contextuele referenties zoekt Hauser naar het verhaal tussen een sequentie van beelden. Komend uit de modefotografie maakt hij met speels gemak gebruik van een esthetische toenadering van zijn publiek om hen vervolgens mee te nemen in de werkelijke toedracht van zijn werken.
Zo introduceert hij de mens in deze tentoonstelling vol objecten, maar gebruikt het lichaam om te verhalen. Hij presenteert zijn diaserie Amethyst, dat op een pijnlijke en tegelijkertijd poëtische wijze het proces van menselijk verval inzichtelijk maakt.

Fnuikend ontbloot zich per dia een paarse laag amethyst onder de grijze huid van een fashion model; de mythische helende kwaliteiten van de edelsteen ten spijt.
Hauser studeerde af in 1996 aan de Rijksuniversiteit van Leiden waar hij de masteropleiding sociale psychologie volgde, om later nog de opleiding fotografie aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam te voltooien. Na zijn opleiding gaf hij les aan diezelfde academie en aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam. Hij ontving enkele malen een beurs van het Fonds BKVB en stelde tentoon op aansprekende plekken als Het Stedelijk Amsterdam, Het Nederlands Fotomuseum, Nederlands Historisch Museum, Seelevel Gallery, Galerie van Zoetendaal, Galerie 37 Spaarnestad, Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond, GEM Den Haag en l’institut Néerlandais (Parijs).
Zijn werk is gepubliceerd in een reeks aansprekende tijdschriften zoals Avantgarde, Avenue, l’Officiel, Blend, Spoon Magazine, Esquire USA, Capricious, Under/Current, Volkskrant magazine, Oog, Mr Motley, Kunstbeeld en Foam magazine.

Meer over de tentoonstelling

impressie tentoonstelling

in de pers

live recensie

Als je goed om je heenkijkt, zie je dat alles de moeite waard is 

Het is zondag, dus ik wil beginnen met iets op te biechten. Meestal is het eerste wat ik doe als ik hier binnenkom, of toch wat ik zou willen doen, door de winkel struinen. Deze winkel, gevuld met dingen die een meisjeshart begeert: porselein, sieraden, tassen om je mee te onderscheiden, kinderspeelgoed waar je spontaan zwanger om wil worden. En dan ook nog gepresenteerd in en op Pastoe meubelen. Het is om van te watertanden. Een presentatie kortom die, of het nu je smaak is of niet, direct herkenbaar is als mooi, bijzonder, begerenswaardig.

Over verzamelen 
Voor ik iets zeg over de hier tentoongestelde werken, een kort college over verzamelen.
Verzamelen zit in de menselijke aard. In ieder geval in de aard van de westerse mens. Eerder in onze jaartelling, ten tijde van de grote overzeese ondernemingen en veldtochten van types met De Grote achter hun naam, ontstonden er rariteitenkabinetten: vaak een glazen kast vol opgezette vogels, natuurverschijnselen als schelpen, medische preparaten, gesneden ivoor en andere snuisterijen.
In sommige gevallen liep die verzamelzucht – een bewijs van ondernomen reizen en overwinningen, maar zeker ook een illustratie van nieuwsgierigheid en hebzucht – in sommige gevallen dus, liep het dermate uit de hand dat er een speciale kamer voor die spullen werd ingericht of zelfs een gebouw werd neergezet, waarin ook ruimte was voor de familieportretten en het afgehakte hoofd van de minnaar van je vrouw. Nog weer later stelden enkele rijkaards die gebouwen mondjesmaat open voor het publiek: het concept museum was geboren.
Toen de welvaart toenam konden ook gewone mensen het zich veroorloven een verzameling aan te leggen: vingerhoedjes, postzegels, munten, glaswerk, en voor die iets beter bedeelden oude kunst, hedendaagse kunst, fotografie, designer-tassen, -schoenen en –meubilair en keukenapparaten van Kitchenaid. Wat wie ook verzamelt, het is een vorm om welvaart mee uit te drukken die vaak gepaard gaat met een zekere mate van obsessiviteit. Ook geldt dat hoe toegankelijker iets wordt, hoe meer je je best moet doen je te onderscheiden. Want hoe exclusiever, des te begerenswaardiger. Hoe indrukwekkender de omstandigheden waaronder iets is aangeschaft, des te waardevoller.
Begin dit jaar is hoarding als zelfstandige ziekte toegevoegd aan het handboek psychiatrie. Hoarding betekent problematisch verzamelen. Hoarders verzamelen zoveel dat hun omgeving onleefbaar wordt. Dat heeft nog weinig te maken met welvaart, maar alles met ongelukkig zijn, met trauma’s en de obsessie voor een onverwerkt verleden.

Edwin Deen 
Over naar hier en nu. Want hoewel verzamelen obsessieve en ziekelijke vormen kan aannemen, is het vaak ook een tastbare representatie van verwondering die mensen ten deel valt. Neem Edwin Deen, die zich in een buitenlandse supermarkt van de ene verbazing in de andere laat vallen. Gewoon boodschappen doen met zijn geliefde wordt bijna onmogelijk door het trage tempo waarmee hij zich door exotische winkels als Carrefour beweegt. Geen schuurspons ziet er hetzelfde uit als in Nederland.
Al schuifelend, sluipend, kiest hij spullen die hem opvallen vanwege de vorm, de kleur of de onduidelijke of juist zeer specifieke toepassing. Hij koopt zijn materialen in, zoals een schilder zijn verf en kwasten zorgvuldig kiest, om er later een van zijn experimenten mee uit te voeren. Althans, tot het moment dat de aangekochte voorwerpen samen een werk zouden gaan vormen.
De eerste Local Collection, waarvan jullie er hier drie zien, maakte hij in Frankrijk. Hij realiseerde zich dat hij een collectie had aangelegd van herkenbare, maar toch vreemde zaken. Hij vorderde het campingtafeltje, schikte zijn aankopen en maakte een foto. De ironische, onofficiële, ondertitel van dat eerste werk in wording is “ondertussen pakte mijn vriendin de tent in”.
Elke Local Collection wordt op een specifieke plaats gemaakt. Door ze telkens op gelijke wijze te presenteren benadrukt hij zowel de overeenkomsten als de, cultureel bepaalde, verschillen die tussen landen bestaan. Maar het gaat hoofdzakelijk om de esthetische ervaring die Deen benadrukt. Kijk hoe vreemd, mooi, kleurrijk. Kijk hoeveel aandacht er aan deze verpakking is besteed. Kijk naar deze voorwerpen die regelmatig in je handen hebt maar waaraan je waarschijnlijk nooit veel aandacht besteedt. Er gaat een bijna troostende werking vanuit omdat je, ook als je het niet breed hebt, toch een verzameling bijzondere objecten binnen handbereik hebt die je in je provisiekast zo kunt rangschikken dat je bij het openen een esthetische ervaring cadeau krijgt.

Krista van der Niet
 Ook Krista van der Niet verzamelt voorwerpen ter inspiratie en als materiaal om mee te werken. De goed
gesorteerde groenteboer om de hoek is een goudmijn voor groenten en fruit met precies de juiste vorm, kleur en glans. Dat fruit verdwijnt niet naar huis maar naar haar studio waar ze het net zo lang arrangeert tot ze een ensemble heeft dat vereeuwigd kan worden. Maar ook thuis worden de bananen, appels en mandarijnen zo gerangschikt dat het een lust voor het oog is. Ik ken Krista niet zo goed, maar ik kan me voorstellen dat er soms een zucht wordt geslaakt als er weer eens iets onaandachtig naar binnen wordt geschrokt door een van haar huisgenoten.
Maar niet alleen fruit – hebben jullie de rabarber op de gang al gezien? – heeft Krista’s aandacht. Ook de HEMA-spelden waarmee ze doorgaans gewoon dingen vastzet worden aandachtig bekeken. Voor de serie Seven pins and one match zocht ze voor elk van de zeven kleuren uit het doosje naar een in kleur overeenkomstige kartonnen achtergrond. Ze ontdekte dat niet één speld even groot of recht is als de ander, dat ook de kleuren niet standaard zijn maar ontworpen.
Wat zegt dat nu? Dat zegt iets over aandacht, over waarneming, over oprecht zijn. Kijk naar de diepe kleuren van de prints, kijk naar hoe het grijs van de ondergrond verandert met elke nieuwe achtergrond. Zie jezelf staan met je neus bovenop een speldenknop, talloze malen in waarde vermeerderd. Zie hoe monumentaal een onbenullige speld kan zijn zonder dat het cynisch wordt.

Koen Hauser 
Het werk van Koen Hauser laat zich niet goed uitleggen binnen de context van het verzamelen, al maakt het natuurlijk wel deel uit van zijn praktijk. De verwantschap met Deen en Van der Niet speelt op het vlak van kijken, aandacht (ja, weer die aandacht), van het herkennen van de esthetische kwaliteit van gebruiksvoorwerpen, ziekten, grillen der natuur.
Je zou het een aanleg voor verwondering kunnen noemen, gecombineerd met het talent om vooroordelen opzij te schuiven. Verder kijken dan je neus lang is, heet dat in goed Nederlands. Hauser tart het uithoudingsvermogen met zijn serie afbeeldingen aan de muur. Ga voorbij de kleuren. Zie je waar je naar kijkt? En als je het weet, kijk dan nog eens. Ook al vindt je maag dat misschien niet fijn. Zie tegelijkertijd hoeveel aandacht er in een verleden is geschonken aan het prepareren van voorbeelden ter illustratie. Ooit een stuk huidaandoening met een wit kraagje gezien?
Zijn dia-installatie Amethyst is nog veel meer op gevoelsniveau met de andere werken in de tentoonstelling verbonden. Hoewel het makkelijker is om naar de overduidelijke schoonheid van een model te kijken, dan die te ontdekken in iets uit de keukenla, wordt schoonheid in Amethyst een beetje saai. Er gaat iets dwingends uit van de trage veranderingen, van de vele verschillende hoeken van waaruit het gave gezicht wordt getoond. Nu weten we het wel. Tegelijkertijd knaagt er iets: zo’n te perfect voorbeeld is misschien gewoon frustrerend.
Hauser, ook modefotograaf in opdracht, voelt dat haarfijn aan. Hij draait het proces om dat Van der Niet en Deen hebben ingezet door de schaduwzijde van esthetiek te tonen: ledigheid. Bovendien ligt er verval op de loer. En daar kijken we al helemaal niet graag naar. Maar blijf kijken. Want hoewel ledigheid en verval onverbiddelijk en onafwendbaar zijn, schuilt ook daar schoonheid in. Slimme jongen die Hauser.
Samenvattend: esthetiek alleen is misschien ledig en hoewel noodzakelijk voor een gelukkig leven, zit ze niet per se in het hoekje waar je haar verwacht.

Antiserum Komen we aan bij de conclusie.
Dat hoarding juist nu een eigen plek in een handboek krijgt zegt iets over de status van verzamelzucht. Het is een teken dat er iets uit de hand is gelopen. Er is niet voor niets een kredietcrisis: altijd maar meer lenen om meer spullen te kunnen kopen. De hele westerse samenleving leidt aan hoarding.
Deze tentoonstelling laat zien dat weinig – niets? – onbenullig genoeg is om over te slaan. Ze toont aan dat Van der Niet, Deen en Hauser, irritant goed zijn in tijd nemen en kijken. Ik zie deze verzameling werken als een krachtig antiserum tegen overvloed en hebzucht. ‘Kijk verdomme om je heen,’ zeggen ze. ‘En ervaar de overvloedige schoonheid waarmee je bent omringd.’
Verwondering is rijkdom, en dat kan zomaar in een klein hoekje zitten. Gratis. Ga met die gedachte in je achterhoofd nog maar eens in de winkel hiernaast kijken. (En koop dan toch maar wat, er moet tenslotte ook wat verdiend worden.)

Lise Lotte ten Voorde | 07.07.13